ಕೆ ಬ್ಲಾಕ್ ಅಂದ್ರೆ ಕೇತಮಾರನಹಳ್ಳಿ

ಸಂಕ್ರಾಂತಿಯ ಹಬ್ಬ  ಬಂತೆಂದರೆ, ಹಿಂದಿನ ತಲೆಮಾರಿನ ಹಳ್ಳಿಗರ ಸಂಭ್ರಮವೋ ಸಂಭ್ರಮ. ಆ ಸಂಜೆ, ರೈತರು ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಹಳ್ಳಿಗಳಿಂದ ಗೋ ಕರುಗಳನ್ನು ಕರೆತಂದು, ಈ ಬಂಡೆಯ ಕೆಳಬದಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ದೇವರಕೆರೆಯಲ್ಲಿ ಅವುಗಳ ಮೈ ತೊಳೆದು, ಹಣೆ-ಕೊಂಬು-ಬೆನ್ನು-ಮುಂಗಾಲು-ಕಾಲ್ಗೊರಸುಗಳಿಗೆ ಕುಂಕುಮ ಹಚ್ಚಿ, ಕೊಂಬುಗಳಿಗೆ ವಿವಿಧ ಬಣ್ಣಗಳನ್ನು ಲೇಪಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಕೊಂಬುಗಳ ತುದಿಗಳಿಗೆ ಹಿತ್ತಾಳೆ ಕಳಶ, ಗೆಜ್ಜೆ ಕುಚ್ಚುಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿ, ಕತ್ತಿಗೆ ಕರೀಕಂಬಳಿ ಹಗ್ಗಗಳಿಂದ ಗಂಟೆ ಕಟ್ಟಿ, ಬೆನ್ನ ಮೇಲೆ ಬಣ್ಣಬಣ್ಣದ ಕಿಂಕಾಪಿನ  ಮೇಲುದಗಳನ್ನು ಹೊದ್ದಿಸಿ, ಹೂ ಹಾರಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.

ಕೊನೆಗೆ ತಾವೂ ಈ ಕೆರೆಯಲ್ಲೇ ಮಿಂದು ಶುಚಿರ್ಭೂತರಾಗಿ, ಹೊಸ ಉಡುಗೆ ತೊಟ್ಟು ಸಿಂಗರಿಸಿಕೊಂಡು ವಿಜೃಂಭಣೆಯಿಂದ ತಮ್ಮಟೆ – ಮಂಗಳವಾದ್ಯಗಳ ಸಮೇತ ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಊರ ಬದಿಯ ಆ ಬಂಡೆಯ ಕೆಳಬದಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಶ್ರೀ ಮುತ್ತರಾಯನಿಗೆ  ಪೂಜೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಹೆಂಗಳೇಯರೂ ವಿವಿಧ ಹೂಗಳಿಂದ ತಮ್ಮನ್ನು ಸಿಂಗರಿಸಿಕೊಂಡು, ಕಳಶದೊಂದಿಗೆ ತಂಬಿಟ್ಟಿನ ದೀಪಾರತಿಗಳನ್ನು ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಹೊತ್ತುಕೊಂಡು, ಗೋವೃಂದವನ್ನು  ನಡೆಸಿಕೊಂಡು ಬರುತ್ತಿದ್ದರು. ಆಮೇಲೆ ಎಲ್ಲರೂ ಹಿಂದಿನ ದಿನವೇ ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಆರಡಿ ಎತ್ತರದ ಹುತ್ತದಾಕಾರದ ಆಕೃತಿಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ, ಅಲಂಕರಿಸಿ ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿರುತ್ತಿದ್ದ ಶ್ರೀ ಕಾಟಮರಾಯಸ್ವಾಮಿ, ಶ್ರೀ ಮುನೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿಗಳಿಗೆ ಪೂಜೆ  ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.

ನಂತರ ಕೆಳಬದಿಯಲ್ಲಿ ಕೆರೆಕಟ್ಟೆ ಮೇಲೆ ನೆಲ್ಲುಹುಲ್ಲು, ರಾಗಿ ಹುಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಹಾಸಿ ಅರ್ಧ ಫರ್ಲಾಂಗ್ ಉದ್ದ ಕಿಚ್ಚನ್ನು ಹೊತ್ತಿಸಿ  ಗೋವುಗಳನ್ನು ಈ ಬೆಂಕಿಯ ಮೇಲೆ ನಡೆಸಿಕೊಂಡು, ಓಡಿಸಿಕೊಂಡು ಕೇಕೆ ಹಾಕುತ್ತ ದನಗಾಹಿಗಳು ತಾವೂ ಅದರ ಮೇಲೆ ಓಡುತ್ತ ಕಿಚ್ಚು ಹಾಯಬೇಕು! ಕುಣಿಯಬೇಕು! ಕುಪ್ಪಳಿಸಬೇಕು! ಆನಂದಿಸಬೇಕು!

ಹಳ್ಳಿಯ ಹೆಂಗಳೆಯರು ಈ ಬಂಡೆಯ ಬೆನ್ನಮೇಲೆಯೇ ಅಡುಗೆ ಮಾಡಿ, ನೈವೇದ್ಯ ಕೊಟ್ಟು (ಅಲ್ಲಿಯೇ ಭತ್ತ ಕುಟ್ಟಿಕೊಂಡು ಅಕ್ಕಿ ಮಾಡಿ, ಆ ಅಕ್ಕಿಯಿಂದಲೇ ಅನ್ನ, ಪರಮಾನ್ನ, ಚಿತ್ರಾನ್ನಗಳನ್ನು ಮಾಡಬೇಕು) ಹಳ್ಳಿಗರೆಲ್ಲ ಇಲ್ಲೇ, ಬೆಳದಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಉಂಡು ತಣಿಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಬಾಣ ಬಿರುಸುಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಕೋಲಾಟ ಆಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಹೀಗೆ ಊರಿಗೆ ಊರೇ, ಅಬಾಲ ವೃದ್ಧರಾದಿಯಾಗಿ ಎಲ್ಲರೂ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಸೇರಿ ನಲಿಯುತ್ತಿತ್ತು.

ಕೇತಮಾರನಹಳ್ಳಿ ಎಂಬ ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿ ಬೆಳೆದು ಈಗಲೂ ಅದೇ ಮಧುರ ಸ್ಮರಣೆಯಲ್ಲಿ ಬದುಕುತ್ತಿರುವ ಕೆ.ಎನ್. ಶ್ರೀಹರಿಯವರು ಎಪ್ಪತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದ ಸುಂದರ ದೃಶ್ಯವಿದು. ಈ ದೃಶ್ಯವನ್ನು ಸವಿದು ಸವಿದು ಇಂದಿಗೂ ಇದೇ ಬೀದಿಯಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿರುವ ಕೇತಮಾರನಹಳ್ಳಿಯ ನರಹರಯ್ಯ  ಶ್ರೀಹರಿಯವರನ್ನು ನೀವು ಈಗಲೂ ಭೇಟಿಯಾಗಬಹುದು.  ನರಹರಯ್ಯನವರು ಕೇತಮಾರನಹಳ್ಳಿಯ ಶ್ಯಾನುಭೋಗರಾಗಿದ್ದವರು. ಅವರ ತಂದೆ , ಅಂದರೆ ಶ್ರೀಹರಿಯವರ ತಾತ ಪುಟ್ಟನರಸಯ್ಯನವರೂ ಯವರೂ ಶ್ಯಾನುಭೋಗರೇ.

ಗೋಕುಲ ಎಂಬ ತಮ್ಮ ಮನೆಗೆ ಗೋಧೂಳಿ ಎಂದು ಶ್ರೀಹರಿ ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಿದ್ದರೆ ಅವರಿಗೆ ಸದಾ ಕಣ್ಣಮುಂದೆ ಕನಸಿನಂತೆ ಹಾಯುವ ಈ ದನಕರುಗಳ ಕಿಣಿಕಿಣಿಯೇ ಕಾರಣ. ಅವರ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಇರುವ ಗೋಧೂಳಿಯ ದೃಶ್ಯದ ಗಾಜಿನ ಕಲಾಕೃತಿಗೂ ಅವರ ಈ ಕನಸೇ ಕಾರಣ.

ಶ್ರೀ ಹರಿಯವರ ಮನೆಗೆ ಹೋಗಬೇಕೆಂದರೆ ನೀವು ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಮೆಜೆಸ್ಟಿಕ್‌ನಿಂದ ನವರಂಗ್ ಥಿಯೇಟರನ್ನು ದಾಟಿ ಬಲಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿ ಎರಡು ಫರ್ಲಾಂಗ್ ಹೋಗಬೇಕು. ಅಲ್ಲಿ ನೀವುದಾರಿ ತಪ್ಪಿದರೆ ರಾಜಾಜಿನಗರ ಕೆ ಬ್ಲಾಕ್‌ನ ವರದರಾಯಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ಹುಡುಕಿ. ಇತಿಹಾಸಪ್ರಸಿದ್ಧ ಈ ದೇಗುಲದ ಬಳಿಯೇ ಗೋಧೂಳಿ ಇದೆ.

ಕೆ ಬ್ಲಾಕ್ ಎಂದರೆ ಮತ್ತೆನಲ್ಲ, ಕೇತಮಾರನಹಳ್ಳಿ ಬ್ಲಾಕ್. ಊರೇನೋ ಕಳೆದುಹೋಯಿತು.  ದೇವರಕೆರೆಯೂ ಉದ್ಯಾನವಾಯಿತು. ಇದ್ದ ೭೦-೮೦ ಮನೆಗಳ ಕುಟುಂಬಗಳು ಎಲ್ಲೆಲ್ಲಿಗೋ ಹೋದವು. ಕೊನೇ ಪಕ್ಷ ಈ ಹಳ್ಳಿಯ ಕೇಂದ್ರಬಿಂದುವಿಗಾದರೂ ಅದೇ ಹೆಸರು ಇರಲಿ ಎಂದು ಶ್ರೀಹರಿ ಮತ್ತಿತರರು ಒತ್ತಡ ಹೇರಿದ ಮೇಲೆ ಕೇತಮಾರನಹಳ್ಳಿ ಒಂದ ಬ್ಲಾಕ್ ಆಗಿ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿದೆ. ಗೋಧೂಳಿಯಿಂದ ಪಾವನವಾದ, ಹಳ್ಳಿ ತಳಿಯ ಹಸುಗಳಿಂದಲೇ ಹಾಲುಣ್ಣುತ್ತಿದ್ದ ಈ ಊರಿನಲ್ಲಿ ಪ್ಯಾಕೆಟ್ ಹಾಲಿನ ದಿನಚರಿ ಬಂದು ದಶಕಗಳಾದವು.

ಬೇಂದ್ರೆ ಅಭ್ಯಂಜನ, ಮಾತಿನ ಹೊಳೆ

ಹಳೆ ವಿನ್ಯಾಸ, ಹೊಸ ನೆಲಹಾಸಿನ ಮಧುರ ಮಿಶ್ರಣದ ಶ್ರೀಹರಿ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಏನುಂಟು ಏನಿಲ್ಲ… ಕನ್ನಡ ಸಾರಸ್ವತ ಲೋಕದ ಹಿರಿಯರೆಲ್ಲ ಈ ಮನೆಯ ಮೆತ್ತಿನ ಹಜಾರದಲ್ಲಿ ಸಭೆ ನಡೆಸಿದ್ದಾರೆ. ಸಾಹಿತ್ಯ – ಸಂಸ್ಕೃತಿ  ಚರ್ಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇದೇ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಎಂಟು ದಿನ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿದ್ದ ವರಕವಿ ಬೇಂದ್ರೆ ಅಭ್ಯಂಜನ ಮಾಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತ ಗಂಟೆಗಟ್ಟಳೆ ಹರಟಿದ್ದಾರೆ.

`ಕೇತಮಾರನಹಳ್ಳಿ.. ಇದರ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ನೀವು ಲಿಪಿಬದ್ಧಗೊಳಿಸಬೇಕಲ್ರೀ’ ಎಂದು ಬೇಂದ್ರೆ ಅಂದೇ ಹೇಳಿದ್ದರು. ಕೇತಮಾರನಹಳ್ಳಿಯ ಸೊಗಡು, ಹಂಡೆಯಲ್ಲಿ ಕೊತ ಕೊತ ನೀರು, ಹೆಂಚಿನ ಮನೆಯ, ರೆಡ್ ಆಕ್ಸೈಡ್ ಹಾಸಿನ ಆ ಮನೆಯ ಸುಮಧುರ ಆತಿಥ್ಯದಲ್ಲಿ ಬೇಂದ್ರೆ ಕೇತಮಾರನಹಳ್ಳಿಯನ್ನು ಪ್ರೀತಿಸಿದರು.

ಬೇಂದ್ರೆಯವರ ಕಣ್ಣಿಗೂ ಹಿತ ತಂದ ಕೇತಮಾರನಹಳ್ಳಿ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಪ್ರಮುಖ ಮೂಲಸ್ಥಳ. ಈ ಹಳ್ಳಿಯ ಸರಹದ್ದು ಪೀಣ್ಯ – ಯಶವಂತಪುರ.ಲಗ್ಗೆರೆ, ಈಗಿನ ಕೇಂದ್ರ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ. ನವರಂಗ್ ರಸ್ತೆಯಾಗಲೀ, ಡಾ|| ರಾಜ ರಸ್ತೆಯಾಗಲೀ ಅಂದು ಬರೀ ಬಂಡಿಜಾಡುಗಳಾಗಿದ್ದವು. ಮಲ್ಲೇಶ್ವರಕ್ಕೆ ಬರಬೇಕೆಂದರೆ ಮೂರು ಹಳ್ಳಗಳನ್ನು ದಾಟಬೇಕಾದ ಸ್ಥಿತಿ.  ನವರಂಗ್‌ಪಾರ್ಕ್ ಇದ್ದಲ್ಲಿ  ಜೂಗನಹಳ್ಳಿ ಕೆರೆ. ಆಮೇಲೆ ಎಲ್ಲ ಗದ್ದೆ ಬಯಲು. ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ಶಾಲೆ ಮುಗಿದ ಮೇಲೆ ಅಪ್ಪಂದಿರ ಹೆಗಲ ಮೇಲೆಯೇ ಮನೆಗೆ ಪಯಣ. ಈಗಿನ ಸುಜಾತಾ ಥಿಯೇಟರಿನ ಆಸುಪಾಸಿನಲ್ಲಿ ಬರೀ ಹೂವಿನ ತೋಟಗಳು. ಸುಗಂಧರಾಜ, ಸೇವಂತಿಗೆ, ಮಲ್ಲಿಗೆ. ತೆಂಗಿನ ಸಾಲು ಮರಗಳು. ಬಸವೇಶ್ವರ ನಗರ ಅಂದು ದೊಡ್ಡ ಕಾಡುಪ್ರದೇಶ. ಕೆಲವರಿಗೆ ಮೊಲ ಬೇಟೆಯ ತಾಣ; ಹುಡುಗರಿಗೆ ಸುಮ್ಮನೆ ಕೂತು ಪಾಠ ಓದಿಕೊಳ್ಳಲು ಅರಸಿಕೊಂಡ ಜಾಗ. ಅಲ್ಲೇ ವೃಷಭಾವತಿ ನದಿ. ೨೪ ಕಣ್ಣಿನ ಸೇತುವೆ.

Feature article published in Udayavani Yugadi Special Issue 2007